Παπανδρέου, Γεώργιος

(Καλέντζι, Πάτρα 1888 – Αθήνα 1968). Έλληνας πολιτικός. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμο Αθηνών και πολιτικές επιστήμες στη Γερμανία, χρημάτισε νομάρχης Λέσβου (1916), γενικός διοικητής Χίου (1917-20), διώχθηκε και καταδικάστηκε σε 18μηνη φυλάκιση για το άρθρο του στην εφημερίδα Πατρίς με τίτλο Ο Βασιλεύς και το Έθνος (1921), υποστήριξε την επανάσταση του 1922 και ανέλαβε το υπουργείο Εσωτερικών στην κυβέρνηση Γονατά (1923). Πληρεξούσιος Λέσβου του κόμματος των Φιλελευθέρων στην Δ’ Εθνοσυνέλευση του 1923, ανέλαβε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας στην κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου (Ιούνιος 1925), εναντιώθηκε στη δικτατορία του Πάγκαλου και εκτοπίστηκε (1926). Χρημάτισε υπουργός Παιδείας (1930-32) στην κυβέρνηση Βενιζέλου και έλαβε σημαντικά μέτρα που αναμόρφωσαν το εκπαιδευτικό σύστημα και την παιδεία γενικότερα, ενώ το 1933 ανέλαβε το υπουργείο Συγκοινωνίας στη νέα κυβέρνηση Βενιζέλου. Ίδρυσε το 1935 το Δημοκρατικόν Κόμμα, το οποίο μετονόμασε αργότερα σε Δημοκρατικόν Σοσιαλιστικόν. Στη Βουλή του 1936 καταψήφισε την κυβέρνηση Μεταξά, πολέμησε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, διώχθηκε και εκτοπίστηκε στην Άνδρο και στα Κύθηρα. Στην Κατοχή, ο Π. φυλακίστηκε από τους Ιταλούς στις φυλακές Αβέρωφ για αντιστασιακές ενέργειες (1942). Τον Απρίλιο του 1944 διέφυγε στη Μ. Ανατολή, όπου σχημάτισε κυβέρνηση και οργάνωσε εκεί το συνέδριο του Λιβάνου, στο οποίο εγκρίθηκε το «Εθνικόν Συμβόλαιον» και αποφασίστηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης Εθνικής Ένωσης, υπό την προεδρία του, με συμμετοχή όλων των πολιτικών παρατάξεων (Μάιος του 1944). Τον Σεπτέμβριο του 1944 η έδρα της κυβέρνησης μεταφέρθηκε στη Νεάπολη της Ιταλίας και στις 18 Οκτωβρίου του 1944 ήρθε στην Αθήνα. Αντιμετώπισε κατόπιν το δεκεμβριανό κίνημα των κομουνιστών και στις 3 Ιανουαρίου 1945 ο Π. υπέβαλε την παραίτησή του. Στις εκλογές του 1946, ο Π. εξελέγη βουλευτής Αχαΐας, έγινε μέλος στις κυβερνήσεις Π. Πουλίτσα ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και Δ. Μάξιμου ως υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών, κέρδισε 35 έδρες στις εκλογές του 1950 και έγινε διαδοχικά αντιπρόεδρος και υπουργός Εσωτερικών, Δημοσίας Τάξεως και Συντονισμού στις κυβερνήσεις Ν. Πλαστήρα (1950) και Σ. Βενιζέλου (1951). Συνεργάστηκε με τον Ελληνικό Συναγερμό στις εκλογές του 1952 και εξελέγη βουλευτής Αχαΐας, αποχώρησε κατόπιν, επανίδρυσε το κόμμα του και το οδήγησε σε συγχώνευση με το κόμμα των Φιλελευθέρων, του οποίου έγινε συναρχηγός με τον Σ. Βενιζέλο, και από το 1954 μόνος αρχηγός. Στις εκλογές του 1956 συνεργάζστηκε σε εκλογικό συνασπισμό, στον οποίο μετείχαν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης και η ΕΔΑ. Το 1957 έγινε πάλι συναρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων με τον Σ. Βενιζέλο, το 1958 διαφώνησε πάλι μαζί του, επανίδρυσε το κόμμα του και το μετονόμασε μετά την προσχώρηση σ’ αυτό τών ομάδων Ηλ. Τσιριμώκου και Αλ. Μπαλτατζή σε Δημοκρατικόν Κέντρον. Το 1961 αναγνωρίστηκε αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου, στην οποία προσχώρησε και το κόμμα των Φιλελευθέρων, και στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 εξασφάλισε το ένα τρίτο των εδρών της Βουλής και έγινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Π. αρνήθηκε να αναγνωρίσει το κύρος των εκλογών αυτών (1961), διατύπωσε κατηγορίες για διπλοψηφίες και παρεμβάσεις του κρατικού μηχανισμού και επιδόθηκε σε έντονο πολιτικό αγώνα, γνωστό ως ανένδοτο, για αποκατάσταση της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος. Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1963 η Ένωσις Κέντρου απέκτησε τη σχετική πλειοψηφία των εδρών της Βουλής και ο Π. σχημάτισε κυβέρνηση, η οποία παραιτήθηκε τον επόμενο μήνα. Μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964, στις οποίες η Ένωσις Κέντρου κέρδισε το 53% των ψήφων και 174 έδρες επί συνόλου 300, ο Π. σχημάτισε τη δεύτερη κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου, αλλά στις 15 Ιουλίου 1965 υπέβαλε την παραίτησή του λόγω προκύψαντος συνταγματικού ζητήματος από διαφωνία του με τον βασιλιά για το πρόσωπο του υπουργού Εθνικής Αμύνης, και επανήλθε στην αντιπολίτευση, αφού στο μεταξύ έχασε την πλειοψηφία της βουλής μετά την αποστασία ομάδας βουλευτών της Ενώσεως Κέντρου. Από τις 21 Απριλίου 1967 ο Π. τέθηκε σε περιορισμό στο Καστρί, όπου πέθανε στις 31 Οκτωβρίου 1968. Ο Γεώργιος Παπανδρέου γνωστός και ως «γέρος της Δημοκρατίας» (φωτ. από την εκδ.«100+1 χρόνια Ελλάδα»).